Luchtfoto's / foto's leiden

Informatie over
leiden

Leiden is na Rotterdam, Den Haag en Dordrecht de vierde stad van de Nederlandse provincie Zuid-Holland in Nederland. De agglomeratie Leiden, waartoe ook de randgemeenten Katwijk, Leiderdorp, Oegstgeest, Teylingen, Voorschoten en Zoeterwoude kunnen worden gerekend, telt ruim 290.000 inwoners, op een oppervlakte van niet veel meer dan 130 km².

Geschiedenis

De stad ontstond als dijkdorp aan de voet van een kunstmatige heuvel aan de samenvloeiing van de Oude en de Nieuwe Rijn. In de oudste vermelding daarvan, omstreeks 860, werd het toenmalige dorp Leithon genoemd. In de op deze heuvel gelegen burcht zetelde aanvankelijk een leenman van de bisschop van Utrecht, maar de burcht kwam omstreeks 1100 in handen van de graaf van Holland. De gunstig gelegen nederzetting kreeg in 1266 bevestiging van de reeds eerder verleende stadsrechten en ontwikkelde zich met haar bloeiende lakennijverheid tot een van de grootste steden van het gewest Holland. In 1389, toen de bevolking tot ongeveer 4.000 was gegroeid, moest de stad worden uitgebreid met het stadsdeel tussen Rapenburg (tevoren de zuidrand van de stad) en de Witte Singel.

15e en 16e eeuw

In 1420 werd Leiden, in het kader van de Hoekse en Kabeljauwse twisten veroverd door hertog Jan van Beieren. (Zie: Beleg van Leiden in 1420).

De grootste kerk van Leiden, de Pieterskerk, had aanvankelijk één van de hoogste torens van Nederland. Bij een storm is de ruim 100 meter hoge toren echter op 1 maart 1512 ingestort. De toren werd nimmer herbouwd.

In 1572 koos de stad de zijde van de anti-Spaanse opstand. De Spaanse landvoogd Requesens sloeg in 1574 het beleg voor de stad. Nadat dit beleg was afgeslagen - het Leidens ontzet van 3 oktober 1574 - kreeg de stad in 1575 een universiteit, de eerste van de Noordelijke Nederlanden (zie: Universiteit Leiden). Hiermee betuigde stadhouder Willem van Oranje zijn erkentelijkheid aan de Leidenaren, die het beleg door de Spanjaarden hadden weerstaan, namens koning Filips II. (Dit laatste gaf blijk van een grote ironie. De tot 1580 volgehouden fictie dat de prins van Oranje "den koninck van Hispanjen altijd had geëerd", maar uitsluitend tegen diens gehate stadhouder in opstand was gekomen, diende ook om de mogelijkheid open te laten van een "verzoening" tussen opstandelingen en koning, maar dan wel op voorwaarden van de opstandelingen). Leidens ontzet wordt nog steeds jaarlijks op 3 oktober op grootschalige wijze gevierd. Op deze vrije dag ruikt de stad naar hutspot, en wordt op een centraal punt in de stad haring en wittebrood uitgedeeld.

De universiteit en haar studenten zijn sindsdien een dominerende factor in het stadsbeeld.

17e en 18e eeuw

In de 17e eeuw komt de stad tot grote bloei, dankzij de impuls die vluchtelingen uit Vlaanderen geven aan de textielnijverheid. De stad, die voor het beleg van 1574 ongeveer 15.000 inwoners had geteld, waarvan tijdens het beleg ongeveer een derde deel het leven had verloren, was in 1622 tot 45.000 inwoners gegroeid, terwijl omstreeks 1670 zelfs een aantal van tegen de 70.000 werd bereikt. In de Gouden Eeuw was Leiden, na Amsterdam, de grootste stad van Holland. De bevolkingsgroei maakte een aanleg van nieuwe grachten en singels noodzakelijk. Het huidige centrum van Leiden, herkenbaar aan het singelpatroon, werd in 1659 voltooid.

In de 18e eeuw raakt de textielnijverheid in verval. Door protectionistische maatregelen in Frankrijk was de concurrentiepositie verslechterd. Bovendien moesten de lonen relatief hoog zijn, omdat de kosten van levensonderhoud in het gewest Holland hoog waren vanwege de hoge belastingdruk. De Leidse textielondernemers gingen toen delen van het productieproces verplaatsen naar "lage-lonenlanden": Twente en de omgeving van Tilburg!
Het gevolg was een gestage daling van het inwonertal van Leiden, dat eind 18e eeuw tot 30.000 was gedaald en omstreeks 1815 een dieptepunt van 27.000 zou bereiken.

19e en 20e eeuw

Op 12 januari 1807 werd de stad door een catastrofe getroffen toen een aan de oostkant van het Rapenburg aangemeerd buskruitschip ontplofte. Ongeveer 150 burgers kwamen hierbij om het leven. Koning Lodewijk Napoleon bezocht persoonlijk de stad om de hulp aan de slachtoffers te coördineren. Op de plaats van de door de ontploffing veroorzaakte "Ruïne" werden later het Van der Werffpark en het Kamerlingh-Onnes-laboratorium aangelegd. In 1842 werd de voor Leiden zeer belangrijke spoorlijn naar Haarlem in gebruik genomen. In 1843 kwam de verbinding met Den Haag tot stand.

In de 19e eeuw zou er enige verbetering optreden in de desolate sociaal-economische situatie, mede dankzij de spoorlijn, maar het aantal inwoners was omstreeks 1900 nog steeds niet ver boven de 50.000 opgeklommen. Pas in 1896 begon Leiden zich uit te breiden buiten de 17e eeuwse singels. Vooral na 1920 vestigden zich nieuwe industrieën in de stad, zoals de conservenindustrie (oostelijke binnenstad) en metaalindustrie (Hollandse Consructie Groep).

In 1866werd de stad getroffen door de laatste grote epidemie (cholera) die in 1868 leidde tot de start van de bouw van het nieuw Academisch Ziekenhuis (waar nu het Rijksmuseum voor Volkenkunde is gevestigd)

In 1883 werd niet alleen Leiden, maar ook heel Nederland, opgeschrikt door het nieuws van de arrestatie van de Leidse gifmengster, Goeie Mie, die in enkele jaren tijd minstens 27 slachtoffers had gemaakt.

Tot groot verdriet van velen ging in 1929 het stadhuis in vlammen op. Van het pand bleef alleen de gevel aan de Breestraat overeind staan. Wel waren enkele kostbare schilderwerken zeer kort voor de brand ter restauratie overgebracht naar een andere locatie.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog is Leiden zwaar getroffen door geallieerde bombardementen. De omgeving van het station en de Marewijk (tegenwoordig de omgeving van het Schuttersveld en de Schipholweg) zijn vrijwel geheel platgegooid.

Bezienswaardigheden

Leiden dankt zijn bijnaam Sleutelstad aan zijn schutspatroon Sint-Pieter (Petrus), aan wie ook de voornaamste kerk is gewijd.

Belangrijke bezienswaardigheden zijn:

de Pieterskerk (Leiden), de grootste kerk van Leiden

de Hooglandse kerk, de grootste, nog in gebruik zijnde kerk van Leiden

de Burcht

de Waag

de veelbezongen gracht het Rapenburg met het Academiegebouw

het stadhuis met de breedste renaissancegevel van Nederland

de Hortus Botanicus

de Sterrenwacht

twee stadspoorten

negen molens

35 hofjes
Een qua bouwstijl belangrijk gebouw is de Marekerk (1649).
Het ontwerp van deze kerk (1639), een achthoekige centraalbouw met banken om de kansel heen, werd voor het eerst in de Hollandse kerkgeschiedenis speciaal toegesneden op de protestantse dienst.
De kerk is ontworpen door Arent van 's-Gravesande.

Musea en cultuur

Leiden herbergt een aantal belangrijke musea:

het Rijksmuseum van Oudheden

het Rijksmuseum voor Volkenkunde

Naturalis - Nationaal Natuurhistorisch Museum; de op twee na grootste naturhistorische collectie ter wereld, na het Smithsonian in Washington en het Natural History Museum in Londen

Museum Boerhaave (wetenschapsgeschiedenis)

Stedelijk Museum De Lakenhal (beeldende kunst en geschiedenis)

De Hortus Botanicus, de oudste botanische tuin van Nederland

Leiden telt drie theaters. De Leidse Schouwburg op de Oude Vest, de oudste schouwburg van Nederland, geopend in 1705; de Stadsgehoorzaal aan de Breestraat en het LAK-theater.

Er zijn drie bioscopen, waaronder bioscoop Trianon op de Breestraat, samen met het Amsterdamse Tuschinski Theater de enige nog overgebleven vooroorlogse bioscoop in Nederland.

Bekende personen

Verschillende oude meesters hebben banden met Leiden. Zo werd Rembrandt in Leiden geboren terwijl ook Jan Steen, Gerrit Dou, Quiringh van Brekelenkam en Frans van Mieris de Oudere in Leiden werkten. Drie eeuwen later, in 1917, richtte Theo van Doesburg in Leiden samen met o.a. Mondriaan en J.J.P. Oud het tijdschrift De Stijl op, dat van grote invloed zou zijn op de 20e-eeuwse kunst en architectuur.

Ook uit de wetenschap zijn er belangrijke namen verbonden met Leiden. In de 16e en 17e eeuw was de universiteit van Leiden één van de grootste en meest toonaangevende in Europa. De beroemdste wetenschappers uit die tijd trokken naar Leiden, zoals Justus Lipsius, Joseph Justus Scaliger, Carolus Clusius, Constantijn Huygens en Rene Descartes. 'Leermeester van Europa' Herman Boerhaave doceerde en bestudeerde aan de Universiteit Leiden. Albert Einstein heeft enkele belangrijke theorieën in Leiden ontwikkeld, Kamerlingh Onnes had een laboratorium in Leiden waarin hij onderzoek deed wat hem uiteindelijk in 1913 een Nobelprijs opleverde. Ook de natuurkundige Hendrik Lorentz was verbonden aan de Leidse Universiteit.

Vele schrijvers waren of zijn nog steeds in Leiden actief. Een kleine slectie; Willem Bilderdijk, Jacop van Lennep, Nicolaas Beets (Hildebrand), Piet Paaltjens, Albert Verweij, J.C. Bloem, Boudewijn Büch, Jan Wolkers, Maarten Biesheuvel, Maarten 't Hart, Frits van Oostrom, Willem Otterspeer, Ilja Leonard Pfeiffer en Abdelkader Benali.

Foto's

Geboren in Leiden

Willem II (1228), graaf van Holland en Rooms koning

Floris V (24 juni 1256), graaf van Holland

Jacob Duyn (1547), toneeldichter

Willebrord Snell van Royen (Snellius), (1580), natuurkundige

Jan van Goyen (1596), schilder

Rembrandt van Rijn (15 juli 1606), schilder

Jan Lievens (1607), schilder

Gerrit Dou (7 april 1613), schilder

Pieter de la Court (1618), wetenschapper

Jan Steen (1626 of 1625), schilder

Frans van Mieris (16 april 1635), schilder

Jacob Toorenvliet (1640), schilder

Johan Luzac (1746), wetenschapper, schrijver

Nicolaas Anslijn (12 mei 1777), schrijver

Klikspaan (8 januari 1814), schrijver

Johannes Diderik van der Waals (23 november 1837), natuurkundige

Piet Aalberse (27 maart 1871), politicus

Willem Kolff (14 februari 1911), wetenschapper

Frans Poptie (3 maart 1918), jazzviolist

Zangeres zonder Naam (5 augustus 1919), zangeres

Alfred Kossmann (31 januari 1922), schrijver

F.B. Hotz (1 februari 1922), schrijver

Wim Slijkhuis (13 januari 1923), atleet

Chris van der Klaauw (13 augustus 1924), diplomaat en minister

Joop van der Reijden (7 januari 1927), politicus

Els Amman (4 september 1931), kunstenares

Gerben Karstens (14 januari 1942), wielrenner

Louis Ferron (4 februari 1942), dichter en prozaschrijver

Emile Fallaux (16 augustus 1944), journalist en programmamaker

Henk van Woerden (6 december 1947), schrijver

Jan Brokken (10 juni 1949), schrijver

Bartho Braat (17 augustus 1950), acteur

Wim Rijsbergen (18 januari 1952), profvoetballer en international

Carolijn Visser (5 september 1956), schrijver

Eric Schreurs (1958), striptekenaar

Peter Meel (18 augustus 1959), historicus en Surinamist

Carina Benninga (18 augustus 1962), hockeyinternational en -coach

Taco van den Honert (14 februari 1966), hockeyinternational

Prinses Laurentien (25 mei 1966)

Isa Hoes (13 juni 1967), actrice

Frits Huffnagel (15 juli 1968), VVD-politicus

Glenn Helder (28 oktober 1968), profvoetballer en international

Wibi Soerjadi (2 maart 1970), pianist

Ronald van der Voet (ZEDZ) (1971), graffiti-artiest

Carice van Houten (5 september 1976), actrice

Armin van Buuren (25 december 1976), trance-deejay en producer

Jochem Meijer (1977), cabaretier

Klaas Veering (26 september 1981), hockeyinternational

Onderwijs in Leiden

Bonaventura College

Da Vinci College

Hogeschool Leiden

Stichting Kaderopleidingen Leiden (particulier deeltijd HBO voor volwassenen)

Leidse Instrumentmakers School

ROC Leiden (Regionaal Opleidings Centrum)

Stedelijk Gymnasium

Mytylschool De Thermiek (school voor kinderen met een motorische of meervoudige beperking)

Universiteit Leiden

Visser 't Hooft Lyceum

Volksuniversiteit K&O Leiden

Vlietland College

Instituut R.R. Vrijbergen (particulier onderwijs)

Vrije Schoolgemeenschap Rudolf Steiner (voortgezet onderwijs op antroposofische basis)

Webster University (Amerikaanse erkende universiteit in Nederland)

Stichting Kring van Leidse Repetitoren (particulier onderwijs voor Rechtenstudie en opleiding tot Makelaar O.G.)

Politiek

De verkiezingsuitslag voor de gemeenteraad was de afgelopen 2 verkiezingen:



Het college bestaat uit PvdA,VVD, D66 en GroenLinks. Het college bestaat uit de volgende mensen:
ROWR=Ruimtelijke Ordening, Wijkontwikkeling, Regiozaken en Strategisch Beleid
FSW=Financiën, Stedelijk beheer en Wijkbeheer
SWMG= Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Milieu, Personeel en organisatie, GroteStedenbeleid, Internationale Solidariteit, Emancipatie en wijkwethouder stadsdeel West
VOCS= Verkeer en Vervoer/Parkeren, Onderwijs, Archief, Cultuur, Sport en Recreatie en wijkwethouder Stadsdeel Zuid
WOWZ= Wonen, Zorg, Welzijn, Ouderen en wijkwethouder stadsdeel Noord
EGTV= Economische Zaken, Grondzaken, Toerisme / Stadspromotie / Evenementen, Veiligheid (IVB), Monumenten / archeologie, ICT / Communicatie en wijkwethouder stadsdeel Midden

¹Tot april 2004 was Mohammed Rabbae wethouder namens GroenLinks op deze post.

Vervoer

Leiden is bereikbaar per trein vanaf Station De Vink, Station Leiden Centraal en
Station Leiden Lammenschans. Verder is er openbaar vervoer per bus. Over de autosnelweg is Leiden bereikbaar via de A4, A44 en de N11.