Luchtfoto's / foto's Gouda

Informatie over
Gouda

Gouda is een oude stad en gemeente in het hart van Zuid-Holland in Nederland. Graaf Floris V verleende de stad in 1272 stadsrechten.
Gouda is wereldberoemd om zijn Goudse kaas, die verhandeld wordt op de donderdagse kaasmarkt. Ook geniet de stad bekendheid door de fabricage van kaarsen, pijpen en siroopwafels. In eerdere tijden heeft Gouda een aanzienlijke lakenindustrie en een groot aantal bierbrouwerijen gekend. De Goudse kaas wordt niet zozeer in Gouda gemaakt, maar in de regio eromheen. De volvette kaas dankt zijn naam aan het feit dat hij in Gouda werd verhandeld, waarbij het stadsbestuur zorgde voor een strenge kwaliteitscontrole. De kazen werden in de Waag gewogen. Nog steeds wordt 's zomers op donderdagochtend een kaasmarkt gehouden. Verder is Gouda bekend om de jaarlijkse kaarsjesavond waar gewoontegetrouw door de burgemeester uit het Johannes evangelie wordt gelezen. De prachtige kerstboom wordt jaarlijks geschonken door de Goudse zustergemeente Kongsberg in Noorwegen.

Geografie

De stad ligt aan de Hollandse IJssel bij de samenvloeiing met de Gouwe. De naam Gouda betekent volgens een theorie Dam in de Gouwe. Waar deze dam dan gelegen zou hebben, of wie deze zou hebben opgeworpen is echter nog nooit aangetoond. Andere oude namen voor de stad zijn Golda en Tergouw. Volgens een andere theorie zou de naam slaan op de gouden gloed die het water van de Gouwe, ooit een veenstroom, heeft gehad. Deze werd dan veroorzaakt door het veen dat door het heldere water zichtbaar was.

Gouda ligt langs rijksweg A12, die ter hoogte van Gouda de gekanaliseerde Gouwe kruist door middel van het Gouwe Aquaduct. De stad is met twee treinstations via een van de drukste spoorwegen in Nederland verbonden met Den Haag, Rotterdam en Utrecht. De lightrail, een nieuw type 'tram/trein' op het zogenaamde Gouwelijntje, rijdt naar Alphen aan den Rijn met aansluiting op de trein naar Leiden. Voorheen reden hier 'gewone' stoptreinen van de NS met een stop op de tussenliggende stations Waddinxveen, Waddinxveen Noord en Boskoop.

Het is de bedoeling dat de lightrailverbinding via het centrum van Leiden wordt doorgetrokken naar Noordwijk in het kader van het project RijnGouwelijn.

De gemeentegrenzen vallen vrijwel samen met de stadsgrenzen, behalve ten westen van de Gouwe; daar liggen de buurtschappen Broek, Broekhuizen en Thuil.

Statistische gegevens

De gemeente Gouda heeft per 1 januari 2006 71.426 inwoners (bron: CBS). De oppervlakte bedraagt 1.811 ha, de bevolkingsdichtheid is 42,2 inwoners per ha. Er zijn ongeveer 30.000 woningen (in 2003).

Geschiedenis

De plek waar Gouda nu ligt was rond het jaar 1000 drassig en bedekt met een moerasbos, met daarin veenriviertjes, zoals de Gouwe. Langs de oevers van de Gouwe werd in de elfde en twaalfde eeuw begonnen met ontginningen van het veen, rond de plek van de huidige markt en het stadhuis. In 1143 wordt de naam Gouda voor het eerst vermeld in een oorkonde van de bisschop van Utrecht. Circa 1225 werd het riviertje de Gouwe door een kanaal verbonden met de Oude Rijn. De monding van de Gouwe in de Hollandsche IJssel werd uitgebreid tot een haven. Het kasteel van Gouda diende om de haven te beschermen. De hierdoor ontstane vaarroute werd gebruikt voor handel tussen Vlaanderen en Frankrijk met Holland en het Oostzeegebied. In 1272 verleent Graaf Floris V stadsrechten aan Gouda, dat inmiddels een belangrijke plaats geworden was. Grote stadsbranden woeden in 1361 en in 1438. In 1572 wordt de stad bezet door de geuzen. Eén klooster wordt door hen in brand gestoken, een ander wordt geplunderd. In 1577 wordt begonnen met het slopen van het kasteel. In 1602 wordt Gouda net als veel andere Nederlandse steden geteisterd door de pest. Pas in 1750 heeft de bevolking zich hiervan hersteld. Vanaf 1830 worden de stadsmuren afgebroken, de laatste stadspoort wordt gesloopt in 1854. Maar de vooruitgang slaat toe, want in 1855 wordt de spoorlijn Gouda-Utrecht in gebruik genomen. In 1940 wordt de gracht Nieuwehaven gedempt; na de Tweede Wereldoorlog zullen andere grachten volgen. In 1944 wordt het station verwoest door een geallieerd bombardement, waarbij acht doden en tien gewonden vallen. In 1977 vertrekt de wekelijkse markt van varkens en biggen, de grootste in Nederland, uit de stad.

Het wapen van Gouda

Het wapen van Gouda werd op 24 juli 1816 officieel door de Hoge raad van Adel bevestigd. Op het schild zijn twee maal drie zespuntige sterren aangebracht. Het motto dat de stad voert luidt: Per Aspera ad Astra (Door de Doornen naar de Sterren).

Bezienswaardigheden

Het stadhuis op de Markt, een van de oudste gotische stadhuizen van Nederland, gebouwd uit natuursteen tussen 1448 en 1450, na de laatste grote stadsbrand.

De zeventiende-eeuwse Waag, eveneens op de Markt, gebouwd door Pieter Post in 1668.

De langste kruiskerk van Nederland, de 123 meter lange Sint-Jan met zijn beroemde gebrandschilderde ramen, "de Goudse glazen". Twintig van de zeventig ramen zijn gemaakt door de gebroeders Crabeth. De ramen werden geplaatst tussen 1530 en 1603 en vormden al in de zeventiende eeuw een toeristische trekpleister. Na de Reformatie ging men gewoon verder met plaatsing van de ramen, waarbij de thema's wel veranderden. Schenkers van de ramen waren onder andere Willem van Oranje en zijn vrouw Anna van Saksen, evenals hun gezworen vijand koning Filips II en zijn vrouw 'Bloody' Mary Tudor.

De Waaiersluis in de Hollandsche IJssel ten oosten van Gouda.
Op de tweede dinsdag van december wordt de traditionele kaarsjesavond gehouden. Er zijn nog veel meer (kleinere) bezienswaardigheden en mooie plaatsen in de binnenstad van Gouda.

Musea

Museum De Moriaan, collectie Goudse pijpen en Gouds plateel.

Het Catharina-Gasthuis, met altaarstukken uit de late Middeleeuwen. In stijlkamers zijn objecten uit het vroegere dagelijks leven te zien.

Museum De verborgen tijd, met moderne kunst.

Kaaswaag (zie foto)

Binnenhaven openluchtmuseum Turfsingel. De schepen zijn niet te bezichtigen.

Verzetsmuseum over het Zuid-Hollandse verzet.

Bekende Gouwenaars

Gheraert Leeu (ca 1445 - 1493) Een der eerste en belangrijkste Incunabeldrukkers in Noord-Nederland. Werkte vanaf 1484 in Antwerpen.

De humanist Desiderius Erasmus (1479 - 1536) werd in Gouda verwekt, is geboren in Rotterdam), keerde na enkele jaren terug en legde in het klooster te Stein zijn kloostergelofte af.

Dirck (ca 1505 - 1574) en Wouter (ca 1520 - 1589) Crabeth, schilders en glazeniers van gebrandschilderde glas-in-lood ramen.

Dirck Volkertsz. Coornhert (1523 - 1590). Veelzijdig geleerde en graveur en drukker. Geboren in Amsterdam, overleden en begraven in Gouda.

Cornelis Ketel (1548 - 1616) schilder, later in Amsterdam.

De gebroeders De Houtman die in 1595 de eerste 'schipvaert' naar Oost-Indië maakten.

Gregorius Cool (ca 1570 - 1629) Stadsbeeldhouwer.

Hieronymus van Beverningh (1614 - 1690) Groot Nederlands Staatsman en diplomaat.

Ignatius Walvis, (1653 - 1714), geschiedschrijver

Hieronymus van Alphen (1746 - 1803,) dichter en estheticus, o.a. 'Jantje zag eens pruimen hangen ...'

Anna van Hensbeek, (1750 - 1808), vroedvrouw

Cornelis Johan Lange van Wijngaarden, (1752 - 1820), historicus

dr. Jan Bleuland, (1756 - 1838), medicus

Anna Barbara Meerten-Schilperoort, (1780 - 1853), schrijfster en pleitbezorgster goed meisjesonderwijs

Willem Frederik Büchner, (1780 - 1855), medicus

Gerard Kamphuisen, de uitvinder van de siroopwafel in 1810. Er zijn echter meerdere personen die als uitvinder van de stroopwafel worden genoemd.

Henriëtte Hoffman, (1825 - 1886), schenkster gaarkeuken en verpleeghuis

Christiaan Messemaeker, (1828 - 1905), schaker

K.F.O James, (1899 - 1976), burgemeester

dr. Arie Scheygrond, (1905 - 1996), hoeder van de Reeuwijkse Plassen

Leo Vroman (

1915), dichter, (toneel)schrijver, tekenaar, schilder, bio-chemicus (hematoloog)

Ferry Hoogendijk, (

1933), journalist / politicus.

Gerard Verborg, (

1937), behartiger oude ambachten

Josine de Bruyn-Kops, (1940 - 1987), museumdirecteur

Loebas Oosterbeek (

1946), politicus en copywriter.

Dick van Dijk (1946-1997), voetballer

Soesja Citroen, (

1948), jazz-zangeres

Karel Baarspul, voormalig kasgeldbeheerder provincie Zuid-Holland tijdens Ceteco-affaire

Sarie Donk (

1952), buurtwerkster

Jan Rijpstra, (

1955), oud-Tweede Kamerlid, thans burgemeester van Tynaarlo

Anita Witzier, (

1961), televisiepersoonlijkheid

Ed de Goey (

1966), voetbalkeeper

Kim Holland (

1969), pornoster

Andrea Nuyt (

1974), schaatsster

Liesbeth Kamerling (

1975), actrice

Jennifer Hoffman (

1980), actrice

Paulien van Deutekom (

1981), schaatsster

Rutger Smith (

1981 ), zilveren medaille kogelstoten, WK atletiek 2005

Hind Laroussi (

1984), zangeres

Verona van de Leur (

1985), turnster