Luchtfoto's / foto's Amsterdam

Informatie over
Amsterdam

Amsterdam , ook wel Mokum uit het Jiddisch-Amsterdams, is de hoofdstad van Nederland. Het is één van de steden in de Randstad. De stad ligt in de provincie Noord-Holland, aan de monding van de Amstel en aan het IJ. De Amsterdamse haven is via het Noordzeekanaal verbonden met de Noordzee.

Op 1 maart 2006 telde de gemeente Amsterdam 743.960 inwoners (bron: CBS). De gemeente is onderverdeeld in verschillende stadsdelen die weer zijn onderverdeeld in buurten en wijken.

De stedelijke regio (Amsterdam, samenwerkende gemeenten (zie ROA), Almere, en anderen) telt ongeveer 1,5 miljoen inwoners. Tot de regio kan gerekend worden het gebied tussen Alkmaar, Zaanstad, Purmerend, Almere, Amstelveen, Hoofddorp, Haarlem en IJmuiden.

Tegenwoordig kan Amsterdam, hoewel geen metropool in eigenlijke zin, met enig recht aanspraak maken op de status van wereldsteden.

Geschiedenis

In de 13e eeuw werd de dam (op de plek van het plein dat nu de Dam heet) aangelegd, waar Amsterdam zijn naam aan ontleent. Het stukje rivier buitenwaarts, het Damrak, was het begin van de Amsterdamse haven. De eerste stadsrechten komen rond 1300 en spoedig daarna komt de tol op bier. De contacten rond de bierhandel met Hamburg waren de springplank voor de handel met het Oostzeegebied, het begin van Amsterdam als handelsstad en in de 15e eeuw was Amsterdam gegroeid tot de belangrijkste handelsstad van Holland.
De stad kreeg al snel een traditie van burgerlijk bestuur, met een belangrijke rol voor de vroedschap: een college van vooraanstaande burgers die de meeste bestuurders benoemden.

Het stadsbestuur liep niet voorop bij de opstand tegen Spanje maar sloot zich uiteindelijk in 1578 aan (Satisfactie), vooral vanwege handelsbelangen. Na de inname van Antwerpen door de Spanjaarden in 1585 kwamen veel Antwerpenaren, met hun handelsnetwerk, naar Amsterdam. Hun komst en die van Portugese joden speelde een grote rol in wat de Gouden Eeuw van Amsterdam en Holland werd.

De bevolking van Amsterdam nam in die periode snel toe. Omstreeks 1570 telde Amsterdam minder dan 30.000 inwoners, maar in 1622 was dit getal gegroeid tot ruim 100.000. Tegen het einde van de 17e eeuw zou de bevolking zelfs de 200.000 benaderen. Deze bevolkingsgroei maakte een systematische uitleg van de stad noodzakelijk, waaraan de fraaie, concentrische grachtengordels met hun fraaie koopmanshuizen en pakhuizen te danken zijn.

Daarna vertoonde de groei van de stad een zekere stagnatie: meer en meer rijke Amsterdammers gingen al rentenierend leven en nieuwelingen kregen weinig kans.

Pas omstreeks 1850 begon Amsterdam zich uit te breiden buiten de 17e eeuwse Singelgracht. Sinds 1876 is het Noordzeekanaal de rechtstreekse verbinding tussen de Amsterdamse haven en de sluizen bij IJmuiden die toegang geven tot de Noordzee. Toen brak de industriële revolutie door en begon een nieuwe periode van expansie. Vernieuwing van de handel, nieuwe industrie en een bevolkingsexplosie die opgevangen werd in de 19e-eeuwse-gordel. De bevolking verdubbelde van circa 250.000 omstreeks 1850 tot 510.000 in 1900.

De sociale misstanden waar de industriële revolutie mee gepaard ging maakten Amsterdam tot een centrum van de Nederlandse sociaal-democratie en leidden tot een grootschalige stadsuitbreidingen (Plan Zuid en AUP).

Aan het einde van de twintigste eeuw kreeg dat een nieuwe impuls met bouwen aan 'de compacte stad' en kwam Amsterdam in een nieuwe periode van bloei: centrum van tolerantie en emancipatie, van nieuwe media en kenniseconomie, van diversiteit (cultureel, economisch, etnisch).

Bevolkingsontwikkeling

1300: 1.000

1400: 3.000

1500: 12.000

1600: 60.000

1650: 140.000

1796: 200.600

1830: 202.400

1899: 510.900

1925: 714.200

1963: 870.000

1984: 680.000

1999: 727.000

Multicultureel Amsterdam

Amsterdam kent van oudsher een gemengde bevolking, in het verleden zijn er vanuit vele landen mensen naar de Nederlandse hoofdstad getrokken: Fransen (Hugenoten), Vlamingen en Brabanders en Joden. Zij zochten de tolerantie van de stad, Amsterdam kende al vroeg de vrijheid van godsdienst. Ook kwamen er veel mensen af op de werkgelegenheid die Amsterdam te bieden had: Friezen, Duitsers en Scandinaviërs.

Vanaf 1960 komen de gastarbeiders naar Nederland, ook veel van hen komen in Amsterdam terecht. Rond de onafhankelijkheid van Suriname (1975) komen er veel Surinamers in Amsterdam wonen, zij vestigen zich vooral in de Bijlmermeer. Vanaf de jaren '80 verandert de stad snel, niet alleen demografisch (kleinere huishoudens, minder gezinnen) maar ook etnisch. Tante Sjaan en Ome Jan wonen in Almere, Mohammed en Fatima hebben hun plaats ingenomen; Amsterdam is een multiculturele stad geworden.

Anno 2005 is ruim 30% van de Amsterdamse bevolking 'niet-westers allochtoon? (tegenover ruim 9% landelijk). Van de kinderen beneden de 18 jaar heeft meer dan de helft geen autochtone ouders. Er is sprake van segregatie: rijken wonen vooral in de Grachtengordel, Zuid: (Oud-Zuid, Rivierenbuurt, Buitenveldert), de opgeknapte delen van de Jordaan, Oostelijk Havengebied en het nieuwe IJburg. Kansarmen -waaronder veel allochtonen- vinden we onder andere in Oud-West, de Staatsliedenbuurt, de Baarsjes, Overtoomse Veld, de Indische Buurt de Bijlmer en Amsterdam-Noord. Kijkend naar het verleden was er in Amsterdam altijd al sprake van segregatie tussen arm en rijk (Centrum versus Jordaan bijvoorbeeld), maar daar is vanaf de jaren '80 van de 20ste eeuw een etnische dimensie bijgekomen.

Demografisch zag Amsterdam er in 2005 als volgt uit:

Inwoners: +/- 740.000

Allochtonen: totaal 45% (in Nederland 18%)

Allochtonen: niet westers 32% (in Nederland 9,3 %)

Aantal nationaliteiten: 173

Wapen

Het wapen van Amsterdam bestaat uit drie Andreaskruisen, die verticaal onder elkaar staan. Ditzelfde vindt men terug op de Amsterdamse vlag, maar dan liggend. De betekenis van de kruizen is onbekend, maar historici gaan ervan uit dat het staat voor de drie plagen die Amsterdam getroffen hebben, nl. het water, het vuur en de pest. Ook wordt het wapen van de familie Persijn (heer Jan Persijn is genoemd als stichter van "die plaatse" de huidige Dam) aangevoerd als inspiratie voor de drie Andreaskruizen. De drie kruizen vindt men terug op allerlei gebouwen, in vele logo's en ook op de Amsterdammertjes. Een andere theorie is dat de drie kruizen staan voor drie doorwaadbare plaatsen. Amstelveen heeft hetzelfde wapen met 4 kruizen, Ouderkerk aan de Amstel met 5 kruizen.

De stad kreeg in 1489 van keizer Maximiliaan I van het Heilige Roomse Rijk het recht om boven haar wapenschild de Keizerskroon te voeren. Dit als dank voor de ruime steun die de stad hem had verleend in de vorm van grote geldleningen. Deze Keizerskroon is ook aan te treffen op de Westertoren.

Na de Tweede Wereldoorlog werd, als hulde aan het verzet van Amsterdammers, het devies 'Heldhaftig, Vastberaden, Barmhartig' aan het wapen toegevoegd, met koninklijke toestemming van toenmalig koningin Wilhelmina in 1946.

Bestuur, gemeente en politiek

De Gemeente Amsterdam is verdeeld in veertien stadsdelen (lijstje), die als gemeenten georganiseerd zijn en ook in belangrijke mate autonome gemeenten zijn. In afwijking van het gemeentelijk model hebben de stadsdelen een (door de Raad) gekozen 'burgemeester'. Het havengebied Westpoort wordt centraal door de gemeente bestuurd. Amsterdam maakt deel uit van de plusregio Stadsregio Amsterdam.

Amsterdam is een 'linkse' stad, al sinds liberalen als Willem Treub in het bestuur zaten. En al zo'n honderd jaar speelt de sociaal-democratie een belangrijke rol in het gemeentebestuur met grote namen als Wibaut, Miranda en Schaefer. Er zijn ook altijd heel wat kiezers links van de SDAP en PvdA geweest, meestal verdeeld over meerdere partijen. En het anarchistisch sentiment (Domela rond 1900, Provo in de jaren 1960) is ook altijd sterk geweest.

Amsterdam heeft een traditie van tolerantie. Dat is al zo sinds de regenten in de 17e en 18e eeuw de dominees van de Hervormde Kerk in toom hielden en katholieken, joden, afwijkende protestanten en vrijdenkers een voor die tijd ongekende ruimte lieten, met een bijbehorende vrijheid van drukpers. Golven van immigranten, van toen tot nu, hebben dat herkend en bijgedragen aan de economische en culturele bloei van de stad.

Economie en werk

Het algemene beeld dat van Amsterdam geldt is dat van een handelsstad. Al in de Gouden Eeuw ging dat niet zonder industrie (scheepsbouw, bierbrouwerij, touwslagerij, houtzagerij), zakelijke diensten (beurs, verzekeringen, bankwezen), communicatie (drukkerijen, uitgeverijen), wetenschap (Atheneum Illustre, kennisinstituten) en gelegenheidsdiensten (kroegen, theaters en restaurants).

Het is vooral die economische diversiteit die al eeuwenlang de economische kracht van Amsterdam vormt. De ontvankelijkheid voor nieuwigheden (economisch en cultureel klimaat) heeft er voor gezorgd dat Amsterdam de boot van de nieuwe technologie niet heeft gemist en inmiddels een van de wereldhoofdsteden van de ICT-economie is (een op de zeven arbeidsplaatsen zit nu in die sector). Heel passend in de Amsterdamse context gaat dat overigens meer over 'toepassing' dan over 'techniek'.

De hedendaagse creatieve klasse speelt een belangrijke rol in de voortdurende vernieuwing van de Amsterdamse economie. Zij zou echter geen meter maken zonder steun van gelegenheidsdiensten en omringende traditionele dienstverlening. Diversiteit van de arbeid en van de economische en culturele omgeving blijft de centrale kracht van de Amsterdamse economie.

Winkelen

Veel mensen komen naar Amsterdam om te winkelen, vooral in Amsterdam-Centrum met de bekende Kalverstraat, Nieuwendijk, Leidsestraat, Magna Plaza en de Negen Straatjes. In Oud-Zuid bevindt zich de P.C. Hooftstraat, bekend als een van de duurste winkelstraten van Nederland. Verder zijn er verspreid over de stad diverse winkelcentra.

Markten

Er zijn ook veel weekmarkten (33) in Amsterdam. De bekendste dagmarkten zijn de Albert Cuypmarkt, de Waterloopleinmarkt, de Dappermarkt en de Bloemenmarkt aan het Singel.
Op Koninginnedag vindt de bekende vrijmarkt plaats.

Toerisme

Toerisme is belangrijk voor Amsterdam. Amsterdam wordt jaarlijks door zeer veel toeristen bezocht vanuit de hele wereld. Zij bezoeken de vele musea, theaters, restaurants, coffeeshops en andere bezienswaardigheden in en om Amsterdam en maken een rondvaart op de grachten van de Amsterdamse grachtengordel bijvoorbeeld met een rondvaartboot of de Canal Bus.

Verkeer en vervoer

Wegverkeer

Amsterdam ligt in de Randstad en is bereikbaar via diverse autosnelwegen zoals de:

: Amsterdam - Hilversum - Amersfoort - Apeldoorn - Deventer - Hengelo - Duitsland

: Amsterdam - Utrecht - 's-Hertogenbosch - Eindhoven - Weert - Geleen - Maastricht - grens bij Wezet (Visé)

: Amsterdam - Schiphol - Leiden - Den Haag - Delft

: Amsterdam - Almere - Lelystad - Emmeloord - Joure

: Amsterdam - Afsluitdijk - Sneek - Joure - Heerenveen - Drachten ? Groningen - Nieuweschans - Duitsland

: Amsterdam - Zaanstad

: aansluiting A1 (Gaasperdammerweg) - Amstelveen - Haarlem - Beverwijk - Alkmaar

: Ringweg Amsterdam

Openbaar vervoer

De Amsterdamse tram wordt sinds 1900 geëxploiteerd door de Gemeentetram Amsterdam, in 1943 met de Gemeenteveren Amsterdam gefuseerd tot Gemeentevervoerbedrijf Amsterdam (GVB). Sinds 1925 worden ook buslijnen geëxploiteerd en sinds 1977 ook de metro.

Vanaf het Centraal Station en nog acht andere Amsterdamse spoorwegstations zijn er treindiensten naar vele bestemmingen in Nederland, ook zijn er treindiensten naar België, Duitsland, Frankrijk, Polen en Zwitserland.

Luchtvaart

Ten zuidwesten van Amsterdam ligt de internationale luchthaven Schiphol.

Scheepvaart

De Amsterdamse haven is na die van Rotterdam de belangrijkste van Nederland. Naast het goederenvervoer is er ook passagiersvervoer met cruiseschepen die hun aanlegplaats hebben bij de Passagiers Terminal Amsterdam aan het IJ. Het beheer van de haven is in handen van Haven Amsterdam.

Bezienswaardigheden

Speciaal 'Amsterdams'

Albert Cuypmarkt

Artis (dierentuin)

Beurs van Berlage

de Bloemenmarkt aan het Singel

Dam

Damrak

Diamantslijperijen

de Grachtengordel:

het Singel

de Herengracht

de Keizersgracht

de Prinsengracht

de Hortus

Jordaan

Magere brug

Museumplein

Nieuwmarkt

Paleis op de Dam (Oude Stadhuis)

Plan Zuid

Rondvaarten op de Grachten

Vondelpark

Wallen

Waterloopleinmarkt

IJ

Meer bekende en minder bekende pleinen, straten en wijken in Amsterdam zijn te vinden in de categorie plein in Amsterdam, categorie straat in Amsterdam en categorie wijk in Amsterdam.

Monumenten en gebouwen

Amsterdam telt circa 7.150 beschermde Rijksmonumenten en circa 500 beschermde gemeentelijke monumenten.

Amstelveldkerk

Anne Frankhuis

Begijnhof

Beurs van Berlage

Bijenkorf

Centraal Station

Concertgebouw

Entrepotdok

Felix Meritis

Haarlemmerpoort

's Lands Zeemagazijn / Nederlands Scheepvaartmuseum

Muiderpoort

Munttoren

Montelbaanstoren

Mozes en Aäronkerk

Nieuwe Kerk

Noorderkerk

Oosterkerk

Oude Kerk

Paleis op de Dam (Oude Stadhuis)

Pathologisch Anatomisch Laboratorium

Portugees-Israëlietische Synagoge

Rembrandthuis

Rijksakademie van Beeldende Kunsten

Rijksmuseum

Scheepvaarthuis

Schreierstoren

Sint Nicolaaskerk

SMART Project Space

Trippenhuis

Tropenmuseum

Voormalig Hoofdpostkantoor

De Waag

Westerkerk

Wintertuin Krasnapolsky

Meer bekende en minder bekende gebouwen in Amsterdam zijn te vinden in de categorie gebouw in Amsterdam.

Herdenkingsmonumenten

Auschwitzmonument

Dachaumonument

De Dokwerker

Hollandsche Schouwburg

Monument Indië-Nederland

Nationaal Monument op de Dam

Nationaal Monument Slavernijverleden

Ravensbrückmonument

Stadions

Frans Otten Stadion

Olympisch stadion

Sporthallen Zuid

Cultuur en recreatie

Musea

Amsterdams Historisch Museum

Anne Frankhuis

Arcam, Architectuur Centrum Amsterdam

Bijbelsmuseum

Filmmuseum

Fotografiemuseum FOAM

Gemeente Archief Amsterdam

Hermitage Amsterdam

Huis Marseille, Fotografie

Joods Historisch Museum

Molen van Sloten met Kuiperijmuseum

Multatuli Museum

Museum Geelvinck-Hinlopen

NEMO

Nieuwe Kerk

Museum Amstelkring

Oude Kerk

Paleis op de Dam (Oude Stadhuis)

Persmuseum

Rembrandthuis

Rijksmuseum Amsterdam

Stedelijk Museum / Stedelijk Museum Bureau Amsterdam

Theatermuseum

Tropenmuseum

Vakbondsmuseum

Concert en theater

De Balie

Bellevue

Beurs van Berlage

Bimhuis

Boom Chicago

De Brakke Grond

Theater Carré

Concertgebouw

Cosmic

De Engelenbak

Frascati

Heineken Music Hall

De Melkweg

Muziektheater (in de "Stopera")

Muziekgebouw aan 't IJ

De Meervaart

Nieuwe de la Mar Theater

Paradiso

RAI Theater

Rialto

Shaffy theater

Stadsschouwburg

Theater Fabriek Amsterdam

Tuschinski Theater

Recreatie en parken

Amsterdamse Bos met Bosbaan

Amsterdam Plage

Baanakkers- / Buikslotermeerpark

Beatrixpark

Bijlmerpark

Bijlmerweide

Bilderdijkpark

Diemerpark en Diemerzeedijk

Erasmuspark

Eendrachtspark

Flevopark

Florapark

Gaasperplas en Gaasperpark

Gaasperzoom

Gerbrandypark

Gijsbrecht van Amstelpark

Leidseplein

Martin Luther Kingpark

NEMO Summertime

Nieuwe Meer

Nieuwmarkt

Oosterpark

Oostenburgerpark

Recreatiegebied de Hoge Dijk

Rembrandtpark

Rembrandtplein

Sarphatipark

Sloterplas en Sloterpark

Spui

Strand Blijburg

Strand West

Strand Zuid

Recreatiegebied het Twiske

Vliegenbos

Volewijkspark

Vondelpark

Wertheimpark

Evenementen

maart - roei-races op de Amstel: Heineken Vierkamp en Head of the river Amstel

30 april ? Koninginnedag. Er is een grote vrijmarkt, waar veel mensen uit binnen- en buitenland op af komen.

4 mei ? Nationale Dodenherdenking. Met Kranslegging op het Nationaal Monument op de Dam.

5 mei ? Bevrijdingsfestival

juni ? Holland Festival, Cultuur met een grote 'C' in onder andere het Muziektheater en de Stadsschouwburg

juni ? Amsterdam Roots Festival voor wereldmuziek en wereldcultuur

juli ? Juli Dans

juli ? Over het IJ Festival Twee weken durend theaterfestival op de oude NDSM-scheepswerf

juli-augustus ? het Surinaamse Kwakoe Festival, zes weekeinden lang tijdens de zomervakantie in het Bijlmerpark

augustus ? Amsterdam Gay Pride

augustus ? Amsterdam Skate Festival bij de Jaap Edenbaan

augustus ? Sail Amsterdam (iedere vijf jaar, de volgende keer in augustus 2010)

september ? Jordaan Festival ? Drie dagen Amsterdamse smartlappen op de Westermarkt.

oktober ? Marathon van Amsterdam

oktober ? Het Bokbier Festival in de Beurs van Berlage

oktober ? Grachtenrace- Sloeproeiwedstrijd door de grachten

november ? International Documentary Filmfestival Amsterdam

november ? intocht van Sinterklaas

Onderwijs in Amsterdam

Scholen en universiteiten

Amstellyceum

Amsterdams Lyceum

Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten

Barlaeus Gymnasium

Berlage Lyceum

Calandlyceum

Comenius Lyceum

Centrum Voor Wiskunde en Informatica

Fons Vitae Lyceum

Geert Groote College

Gerrit Rietveld Academie

Hervormd Lyceum West

Hervormd Lyceum Zuid

Het 4e gymnasium

Ignatiusgymnasium

Islamitisch College Amsterdam

Koninklijke Nederlandsche Academie van Wetenschappen

Media College Amsterdam

Montessori Lyceum Amsterdam

Open Schoolgemeenschap in de Bijlmer

Osdorpse Montessorischool

Pieter Nieuwland College

Gerrit Rietveld Academie

ROCvA

Universiteit van Amsterdam

Vossius Gymnasium

Meer bekende en minder onderwijsinstellingen in Amsterdam zijn te vinden in de categorie onderwijs in Amsterdam.
Bekende en beroemde Amsterdammers

Najib Amhali - cabaretier

Karel Appel - schilder

Dennis Bergkamp - voetballer

Hendrik Petrus Berlage - architect

Ron Berteling - ijshockeyinternational

Willem Bilderdijk - schrijver

Fanny Blankers-Koen - atlete

Sacha de Boer - nieuwslezeres

Frits Bolkestein - politicus, euro-commissaris

Ferdinand Bordewijk - schrijver

Majoor Bosshardt - heilssoldate Leger des Heils

Froukje de Both - actrice

Ina Boudier-Bakker - schrijfster

Bredero - dichter

George Hendrik Breitner - schilder, fotograaf

Job Cohen - burgemeester

Johan Cruijff - voetballer

Ferdinand Domela Nieuwenhuis - politicus

Eduard Douwes Dekker - schrijver

Mary Dresselhuys - toneelspeelster

Wilhelmina Drucker - feministe

Ko van Dijk - toneelspeler

Max Euwe - schaker

Anne Frank - schrijfster/slachtoffer van de Holocaust

Louis van Gaal - voetbaltrainer

Jack van Gelder - presentator radio en tv

Ruud Gullit - voetballer

André Hazes - volkszanger

Freddy Heineken - biermagnaat

Willem Frederik Hermans - schrijver

Abel Herzberg - schrijver

Judith Herzberg - dichteres

Sara Heyblom - actrice

Maurice de Hond - opiniepeiler

Pieter Corneliszoon Hooft - dichter

Loe de Jong - historicus en journalist

Gerrie Knetemann - wielrenner

Ada Kok - zwemster

André Kuipers - ruimtevaarder

Johnny Meijer - accordeonist

Rinus Michels - voetbaltrainer

Hans van Mierlo - politicus

Monne de Miranda - wethouder

Danny de Munk - acteur en zanger

Jacob Olie - fotograaf

Rob Oudkerk - politicus, wethouder

Jacques Presser - historicus, schrijver en dichter

Gerard Reve - schrijver

Karel van het Reve - schrijver

Frank Rijkaard - voetballer

Rembrandt van Rijn - wereldberoemd schilder

Wim Ruska - judoka

Michiel de Ruyter - admiraal

Jan Schaefer - staatssecretaris, wethouder

Johannes Leendert Scherpenisse - fotograaf

Luud Schimmelpennink - politicus

Annie M.G. Schmidt - schrijfster

Baruch de Spinoza - filosoof

Jan Swammerdam - entomoloog

Jan Pieterszoon Sweelinck - componist

Ton Sijbrands - dammer

Ed van Thijn - burgemeester

Frits Thors - nieuwslezer

Herman Tjeenk Willink - Vice-President Raad van State

Willem Treub - wethouder

Joop den Uyl - minister-president, wethouder

Michael van der Vlis - wethouder

Joost van den Vondel - dichter

Hans van Tol - cabaretier, kunstschilder, zanger

Corry Vonk - revuester en cabaretière

Florentinus Marinus Wibaut - wethouder

Ruud de Wild - radio-dj

Meer bekende en minder bekende Amsterdammers zijn te vinden in de categorie Amsterdammers.