Luchtfoto's / foto's Sweikhuizen

Informatie over
Sweikhuizen

Sweikhuizen (Limburgs: Zjweikese of Sjweikese) is een woonkern grenzend aan Geleen en Spaubeek behorende tot de gemeente Schinnen.

Sweikhuizen ligt op een vrij steile heuvel. Halverwege de helling ligt een kleine kerk die in 1739 gebouwd is. Onder aan de Sweikhuizerberg ligt een monumentale hoeve. De Biezenhof.

Aangenomen wordt dat de naam Sweikhuizen afkomstig is van het woord Zweihuizen oftewel twee huizen (Zwei betekent in Limburgs dialect twee).
De naam slaat op de bebouwing tussen twee huizen. Men vermoed dat de Stammenhof gelegen boven op de heuvel het boven- en de Biessenhof onder aan de heuvel het benedenhuis was.

Het dorp is een bedevaartsoord voor blinden en slechtzienden. Vanaf 1851 kent Sweikhuizen een Odiliadevotie. Sinds 1929 worden er jaarlijks blindenbedevaarten gehouden met deelname vanuit geheel Nederland. De blinden- en slechtziendenbedevaart werd in 1929 gesticht door de blinde pater Lucianus, minderbroeder-conventueel te Urmond en geestelijk adviseur van de afdeling Limburg van de R.K. Blindenbond St. Odilia.

Wielrennen in Sweikhuizen

Vanwege de steile helling in Sweikhuizen zijn er in het verleden ook vaker wielerkoersen georganiseerd, o.a. de Klauterkoers waar in de negentiger jaren van de 20ste eeuw vele nationale wielervedetten aan deelnamen zoals Michael Boogerd en Erik Dekker. 'Klauteren' is Limburgs dialect voor klimmen. De Klauterkoers bestaat niet meer.

Beroemde pruimen uit Sweikhuizen

Het product waarmee Sweikhuizen in de wijde omgeving bekend is, zijn haar Rèngelaote. Volgens de in New York wonende Gelener Prof. Dr. Arthur Schrijnemakers is de kweek van deze pruimensoort ontstaan rond 1820 toen een zekere Jacob Lenaerts naar Sweikhuizen kwam om te gaan werken bij Peter Baggen, in die tijd de grootste fruitteler van het dorp. Zijn kennis van pruimen kweken nam hij mee. Hij wist uit een wilde zure pruimensoort een soort te kweken welke tot de sappigste en fruitigste pruimen van deze streek behoorde. Dat was het begin van de pruimenteelt, die gedurende anderhalve eeuw, grote bekendheid aan Sweikhuizen zou geven.

Joep Boyens (1865-1953) gold in zijn tijd in Sweikhuizen als de grootste autoriteit inzake pruimenteelt. Van hem schijnt ook de benaming Sjweikeser Rèngelaot te stammen. (Bron: Sweykhuizen, dorp op de berg).

Tussen 1960-1970 kwam echter de anti climax. Door de ruilverkavelingen en door de overgang van fruitteelt naar landbouw werd toen een ware kaalslag gepleegd: hele akkers met pruimenbomen en andere hoogstambomen werden met de grond gelijk gemaakt. Rooipremies en uitbreiding van de bouwactiviteiten versnelden de teloorgang van de eens zo beroemde rèngelaot. En van het zo prachtig beschreven bloeiende landschap rondom Sweikhuizen is niet veel meer overgebleven. Het aantal pruimenbomen is inmiddels geslonken tot enkele tientallen. Bij niet ingrijpen zal over enkele jaren deze boomsoort volledig uit Sweikhuizen zijn verdwenen.

Er zijn initiatieven genomen de redding van de "Sjweikeser Rèngelaot" te verwezenlijken.

Een aantal vrijwilligers heeft reeds in 2000 uit eigener beweging een honderdtal scheuten van de rèngelaot in hun achtertuin geplant.

Tevens is er contact gezocht met Gemeente Schinnen, Natuurmonumenten en het Landschapspark de Graven om deze pruimensoort weer terug te plaatsen waar hij thuis hoort: op de hellingen rondom Sweikhuizen.

Het is voor de initiatiefnemers een uitdaging dit plan te realiseren en zodoende de Sjweikeser Rèngelaot te behouden voor ons nageslacht.

Prehistorische vindplaats

In de jaren zeventig van de 20e eeuw zijn er op de Pepelsberg bij Sweikhuizen archeologische vondsten gedaan, zoals bewerkte vuurstenen en aardewerkscherven. Men vermoed dat jagers uit het stenen tijdperk hier vuurstenen wonnen.

De Pepelsberg is een kaap aan de plateaurand boven het Geleenbeekdal. De vindplaats is dan ook eind jaren tachtig van de 20e eeuw onder de monumentenwet geplaatst. Tegenwoordig is de plek eigendom van de Vereniging Natuurmonumenten.