Luchtfoto's / foto's Eys

Informatie over
Eys

Eys (Limburgs: Ees) is een Zuid-Limburgs dorp dat gelegen is in een beekdal. Het is één van de tien kerkdorpen van de gemeente Gulpen-Wittem en heeft 1540 inwoners, inclusief het buitengebied en bijbehorende buurtschappen en gehuchten ruim 1800.


Geschiedenis

De eerste officiële vermelding van Eys staat in een oorkonde van het Sint Pauluskapittel te Luik uit 1193. Het oudste deel van het dorp ligt rondom de huidige Sint Agathakerk, dat op de kruising tussen de weg van Simpelveld naar Partij-Wittem en de weg naar Ubachsberg is ontstaan. De barokke kerk is de tweede die Eys heeft gehad, de oudere Agathakerk bestond al in de 12e eeuw en werd herbouwd in 1712. 30 jaar later werd in opdracht van Ferdinand von Plettenberg, de toenmalige graaf van het graafschap Wittem waartoe een deel van Eys behoorde, de huidige eenbeukige kerk gebouwd naar een ontwerp van de Duitse bouwmeester J.C. Schlaun en verving hiermee de oude. Schlaun was in dezelfde periode ook verantwoordelijk voor de bouw van het klooster van Wittem. De barokstijl waarin beide bouwwerken zijn gebouwd is vrij weinig te vinden in de streek, het wordt gekenmerkt door de ui-vormige torenspitsen.

Geografie

Het beekdal waarin het dorp is gelegen is ontstaan door de Eyserbeek. Deze beek, waaraan het dorp zijn dankt, vindt zijn oorsprong in de buurt van Bocholtz en stroomt vanaf hier van oost naar west door Simpelveld, door Eys en langs de Wittemse buurtschap Cartils om iets ten westen van deze groep huizen in de Geul uit te monden. Het Miljoenenlijntje (de voormalige spoorlijn Maastricht - Aken, waar thans op zondagen en tijdens de zomermaanden een toeristisch stoomtrein rijdt) loopt door het gehele dal en heeft ter hoogte van Eys een station, hoewel deze een eind buiten het dorp is gelegen. Mede dankzij deze spoorweg en vooral de bijzondere ligging trekt het dorp jaarlijks vele toeristen aan. Bezienswaardigheden zijn naast het stationsgebouw onder andere de kerk, kasteel en landgoed Goedenraad en enkele voor de streek kenmerkende vakwerkhuizen. Daarnaast wordt het dorp omringd door het voor Nederland unieke landelijke heuvellandschap met daarin natuurgebieden waaronder de Eyserbosschen en de beschermde Eyserheide, in vroegere tijden een heide-, thans landbouwgebied waarin de zeldzame korenwolf leeft. Ook bij de wielersport is Eys bekend, de Eyserbosweg is één van de lastigste klimmen die Zuid-Limburg rijk is en één van de belangrijkste van de Amstel Gold Race. Deze klim is onder andere opgenomen in de fietsvariant van de Mergellandroute, de variant voor gemotoriseerd verkeerd voert tevens door het dorp.

De plaats wordt tegenwoordig door de beek in tweeën gesplitst, het oostelijke gedeelte wordt Overeys genoemd omdat het vanaf het oude dorp gezien aan de overzijde van de beek is gelegen. Ten noorden van Eys, op het heuvelplateau, liggen de grotendeels bij het dorp horende gehuchten Eyserheide en Trintelen, waarvan ook enkele woningen bij de aangrenzende gemeente Voerendaal horen. Ook hoort bij Eys de buurtschap Piepert, welke zich ten westen van de plaats aan de beek bevindt, ingeklemd tussen de spoordijk van de Miljoenenlijn en de Eyserberg. Bestuurlijk behoort Eys al sinds het ontstaan van de gemeente Wittem na de Franse Revolutie aan het einde van 18e eeuw tot deze gemeente, die in 1999 fuseerde tot de nieuwe gemeente Gulpen-Wittem.

Geboren in Eys

René van der Linden (1943), politicus