Luchtfoto's / foto's Finsterwolde

Informatie over
Finsterwolde

Finsterwolde is een dorp in de gemeente Reiderland (provincie Groningen). Tot 1990 was het een zelfstandige gemeente.

Tot de gemeente Finsterwolde behoorden naast Finsterwolde de volgende plaatsen: Ekamp, Ganzedijk, Goldhoorn, Hardenberg, Hongerige Wolf, Veenhuizen.

Middeleeuwse geschiedenis

De huidige NH-kerk van Finsterwolde is gezien de romano-gotische bouwstijl waarschijnlijk aan het eind van de dertiende eeuw gebouwd. Dat het dorp gesticht zou zijn tussen 1375 en 1390 berust op een misverstand. Finsterwolde is een veenontginningsnederzetting en is mogelijk gesticht aan het begin van de dertiende eeuw.
In een verdrag met het jaartal 1391 wordt 'Finsterwolda' genoemd, samen met 'Oostfinsterwolda'. In een gelijkduidend verdrag met het jaartal 1420 worden beide plaatsen 'Ffinsterwolde' en 'Oistfinsterwolde' genoemd. Beide plaatsen waren aan het eind van de vijftiende eeuw zelfstandige kerspelen en worden als zodanig genoemd in een lijst van kerspelen van het bisdom Munster in het Oldambt. De benamingen in deze lijst zijn waarschijnlijk ouder. Oost-Finsterwolde wordt in deze lijst 'Astwinserwalda' en Finsterwolde 'Westwinserwalda' genoemd.
Resten van de verdwenen St.-Nicolaaskerk van Oost-Finsterwolde werden gevonden tussen Ganzedijk en Veenhuizen. Veenhuizen is de nieuwe benaming van het verplaatste dorp Oost-Finsterwolde. De verplaatsing vond plaats naar aanleiding van veenontginning.
Tussen 1454 en het begin van de eerste Dollardoverstromingen in de zestiende eeuw lag tussen Palmaer en Finsterwolde een lange zeedijk.
In Goldhoorn stond een klooster van de Commanderij van de Johannieter Orde. Het klooster van Palmaer bezat in Finsterwolde een voorwerk (kloosterboerderij).
Ten zuiden van de kerspelen Finsterwolde en Oost-Finsterwolde lag de grens tussen het Oldambt en Reiderland en tevens tussen de bisdommen Munster en Osnabrück. Deze grens werd gevormd door het riviertje de Tjamme, een in de middeleeuwen reeds gerecht stroompje.

Bron: G.A. Stratingh en Venema, De Dollard (Groningen 1855).

Eigentijdse geschiedenis

Sinds de inpolderingen van de Dollard na 1550 steeg de werkgelegenheid in de landbouw en groeide Finsterwolde uit tot een aanzienlijk dorp. Tot in de achttiende eeuw was het merendeel van de kleigrond in gebruik als grasland. Pas in de negentiende eeuw kwam de overgang naar veeteelt en akkerbouw.

Daarbij werd de tegenstelling tussen de boeren en de landarbeiders steeds groter. Lage lonen, lange werkdagen en slechte huisvesting hadden tot gevolg dat de arbeiders zich steeds vaker verzetten en in opstand kwamen. De aanhang van de socialistische voorman Domela Nieuwenhuis en later de CPN (Communistische Partij Nederland) werd steeds groter. Aan het eind van de negentiende en het begin van de twintigste eeuw waren er hongerrelletjes en stakingen die met geweld werden neergeslagen.

In 1929 was de grootste landarbeidersstaking die ons land ooit kende. 5.000 mannen en vrouwen in het Oldambt staakten ruim vijf maanden lang (van 1 mei tot 12 oktober 1929) tegen rijke, machtige werkgevers (landbouwers), tegen boerenzoons en onderkruipers uit het hele land en tegen de christelijke vakorganisatie. Na de staking van 1919 waren geleidelijk aan maatregelen genomen tegen de landarbeiders. Het loon was in 1923 teruggebracht naar het niveau van vóór 1914 en in 1924 wensten de boeren een verhoging van de arbeidstijd naar 53 à 56 uur. Redenen hiervoor waren de gedaalde landbouwprijzen. Aan het eind van de jaren twintig verbeterde de situatie en wensten de landarbeiders loonsverhoging van 15%. Omdat de lonen het laagst waren in het Oldambt begonnen hier de onderhandelingen, die snel uitliepen op een mislukking. De daaropvolgende staking was grimmig en hard. Er kwam een samenscholingsverbod en landarbeiders kwamen door gevechten met onderkruipers in de cel terecht. Werkgevers spanden processen aan om landarbeiders uit hun woning te zetten. Bij rellen met de marechaussee werd in Finsterwolde een man doodgeschoten die niets met de staking te maken had, Eltjo Siemens (1898-1929). De staking werd gebroken door onderkruipers die de oogst binnenhaalden.

Lange tijd was Finsterwolde de enige gemeente met een communistische meerderheid in de gemeenteraad. Dit leidde in de jaren vijftig tot het onder curatele stellen van de gemeente. De gemeenteraad en het college werden bij wetswijziging naar huis gestuurd en er kwam een "regeringscommissaris" (de burgemeester) om de gemeente te besturen. Ook in Beerta (buurgemeente) was dit het geval. Men moet dit zien in het licht van de internationale situatie (Koude Oorlog; overweldiging van Hongarije door de Sowjet-Unie in 1956, waarvan de Nederlandse communisten geen afstand wilden nemen).

Ook in de nieuwe gemeente Reiderland heeft de NCPN (opvolger van de CPN) veel invloed. Sinds de herindeling in 1990 heeft de NCPN tot 2006 onafgebroken minimaal één wethouder geleverd.

Uitslagen gemeenteraadsverkiezingen 2006

PvdA 38,1% (+13,5)

Gemeentebelangen 20,4% (- 2,2)

SP 18,9% (+ 5,8)

NCPN 18,3% (-15,8)

Groen Links 4,3% (- 1,3)

(Opkomst 60,3%)