Luchtfoto's / foto's Urk

Informatie over
Urk

Urk is met ruim 17.000 inwoners op een oppervlakte van circa 118 km² (waarvan het allergrootste deel water) de kleinste gemeente van de Nederlandse provincie Flevoland. Urk is een voormalig eiland in de Zuiderzee (tot de afwerking van de afsluitdijk 1932) en in het IJsselmeer tot 1939. In 1939 was de dijk die Urk met Lemmer verbond gereed en in 1942 werd de Noordoostpolder drooggemalen.

Urk kan worden omschreven als de meest (protestants)-christelijke gemeente van Nederland. Het is een zeer hechte en gesloten gemeenschap. Het plaatselijke dialect, het Urkers is nog buitengewoon vitaal en wijkt veel af van alle dialecten uit de omgeving.
Urk heeft hedentendage verreweg de grootste vissersvloot van Nederland.

Geografie

Rond het IJsselmeer bevindt zich een boog van keileemopduikingen, die ontstaan zijn in het Pleistoceen: Texel, Wieringen, Urk, de Voorst, Gaasterland. Ten zuiden van die boog heeft zich, als gevolg van smeltwater, een meer gevormd, het latere Almere. Ten noorden van de keileembult van Urk stroomde de Vecht in het Almere. Ten zuiden van Urk stroomde de IJssel met haar zijarmen.

Door het warmer worden van het klimaat, rees de zeespiegel. Rond 1200 werd de Zuiderzee gevormd, en werd Urk een eiland. Doordat er geen beschoeiing was, werden in de loop van de tijd grote stukken van het eiland afgeslagen. De zuidwestzijde, die loodrecht uit zee oprees, noemde men het Hoge Klif. Rond 1700 is het eiland door de gemeente Amsterdam van een zeewering voorzien.

Geschiedenis

De oudst bekende vermelding van de naam 'Urk' is de schenkingsakte uit 966 van keizer Otto I aan het Sint-Pantaleonsklooster te Keulen. De tekst luidt: "cuiisdam insulae medietatem in Almere, que Urch vocatur" (zeker eiland in Almere, dat Urch genoemd wordt).

Van 1660 tot 1792 hoorden Urk en Emmeloord (het noordelijkste dorp van Schokland) bij de gemeente Amsterdam. Tot 1950 hoorde Urk bij de provincie Noord-Holland. Tot 1986 hoorde Urk bij de provincie Overijssel. Tegenwoordig hoort de gemeente bij Flevoland.

Vlag

leftIn 1964 is door de stichting voor Banistiek en Heraldiek in Muiderberg een ontwerp gemaakt voor een gemeentevlag. De omschrijving van de vlag luidt: "blauw met een witte schelvis, langs de bovenzijde van de vlag een smalle, in twee horizontale banen van rood en wit verdeelde zoom en langs de onderzijde van de vlag een smalle, in twee horizontale banen van rood en wit verdeelde zoom, de zomen met een hoogte van elk 1/6 van de totale vlaghoogte".

Dit ontwerp is in 1965 door de gemeenteraad vastgesteld.

Wapen

leftAan de gemeente Urk is bij Koninklijk Besluit van 26 november 1819 een wapen verleend. De beschrijving op het wapendiploma luidt: "Zijnde van lazuur, beladen met een schelvis in zijne natuurlijke kleur".

De kleur lazuur, ook wel aangeduid als ultramarijn, is een verfstof, en in de heraldiek de normale benaming voor "blauw". De sterke binding die de vissersgemeenschap met de zee heeft wordt door de blauwe kleur tot uitdrukking gebracht.

Het feit dat Urk van oudsher een vissersgemeenschap is wordt uitgedrukt in de schelvis. Deze heeft van nature de volgende kleuren: de rug is donker groenbruin, de flanken zilverwit en de buik wit. Verder is de vis herkenbaar aan de kindraad. De heraldische ettiquette verbiedt echter in een wapen het gebruik van metaal op metaal of van kleur op kleur. Op voorstel van de Hoge Raad van Adel wordt daarom sinds 1955 de schelvis in zilver afgebeeld.

Economie

De belangrijke economische pijler van het dorp is de visserij. Van oudsher waren de Urkers aangewezen op de visserij en, in mindere mate, op de landbouw om in hun levensonderhoud te kunnen voorzien. Armoe was troef want de visserij was niet altijd succesvol. En de Visserij was ook gevaarlijk. Bij het vissermonument staan de namen van al de verdronken vissermannen vermeld.

De kentering voor Urk kwam met de afsluiting van de Zuiderzee in 1932. De Afsluitdijk maakte voorgoed een einde aan de Zuiderzee en ook de dagen van het eiland Urk waren geteld. De zoute zuiderzee werd een zoet IJsselmeer en volgens de deskundigen zou het met de visserij op Urk wel gauw zijn afgelopen. Het IJsselmeer bood immers te weinig ruimte om iedereen een plaats te bieden voor de uitoefening van visserij en de Noordzee zou ook al onbereikbaar worden omdat Urk vrijwel midden in Nederland lag.

Die verwachting is, we kunnen het zien aan het huidige welvarend Urk, niet uitgekomen. Het wordt wel 'het Wonder van Urk' genoemd. De Urkers gingen hun geluk beproeven op de Noordzee. Grotere kotters werden gebouwd. De visafslag op Urk groeide gestaag verder. Tot eind jaren '70 werd de vis nog veelal aangevoerd via de Urker haven. Na die tijd werden de kotters te groot om over het IJsselmeer naar de thuishaven te komen en werd de vis per vrachtwagen vanuit zeehavens als IJmuiden, Harlingen, Delfzijl, Lauwersoog aangevoerd om op Urk te worden verhandeld. Rond de visafslag groeide een enorme visverwerkende industrie. Jaarlijks wordt naar schatting zo'n twee miljard aan vis geëxporteerd naar landen als Italië, Frankrijk etc.

Politiek

Het orthodox-protestantse karakter van Urk is ook goed te merken aan de partijen die in de gemeenteraad zijn vertegenwoordigd. Op één na zijn dit allemaal confessionele partijen die sinds jaar en dag over bijna alle raadszetels beschikken.

College van Burgemeester en Wethouders

Het College van Burgemeester en Wethouders bestaat uit leden van ChristenUnie en CDA (10 van de 17 zetels).

Waarnemend burgemeester: Johan de Groot - CDA

Wethouder: Johannes Koffeman - ChristenUnie

Wethouder: Klaas Kramer - CDA

Gemeenteraad

Uitslagen van de gemeenteraadsverkiezingen van 2006:

Uitslagenoverzicht van de gemeenteraadsverkiezingen op Urk sinds 1994:

2002: RPF & GPV -> ChristenUnie

2002: Gemeentebelangen & CH'85 -> Unie Gemeentebelangen

Tweede Kamerverkiezingen

Op Urk werd als volgt gestemd bij de Tweede Kamerverkiezingen:

2002: RPF & GPV -> ChristenUnie
Referendum Europese Grondwet

Bij het referendum over de Europese Grondwet op 1 juni 2005 stemde maar liefst 91,6% van de Urkers tegen, het hoogste percentage van alle gemeenten in Nederland.

Fraude bij visafslag

In 2005 stelden de FIOD en de AID van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit een onderzoek in naar vermeende fraude op de visafslag van Urk. De toenmalige burgemeester Dick Schutte, tevens voorzitter van de visafslag, werd ervan verdacht bestuursleden op de hoogte te hebben gebracht van op handen zijnde invallen. Op 21 november werd Schutte veroordeeld tot 500 euro boete. Kort daarna moest hij van de minister op stappen. Ook het SGP-raadslid Jan Koffeman, directeur van een vishandel, stapte op vanwege een justitieel onderzoek naar zijn bedrijf. Ondanks dit lopende onderzoek werd Koffeman in de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 met voorkeurstemmen gekozen. Hij kreeg meer stemmen dan Louw van der Zwan, de lijsttrekker van zijn partij.

Geboren op Urk

Albert Cornelis Baantjer (16 september 1923), oud-politieman en schrijver